Η γέφυρα του Ντα Βίντσι για την Οθωμανική Αυτοκρατορία

Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι έγινε διάσημος για τη «Μόνα Λίζα» και τον «Μυστικό Δείπνο», όμως στις αρχές του 16ου αιώνα είχε σχεδιάσει μια πέτρινη γέφυρα μήκους 280 μέτρων για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που θα ένωνε την Κωνσταντινούπολη με τον Γαλατά πάνω από τον Βόσπορο. Η γέφυρα όχι μόνο θα ήταν η μεγαλύτερη στον κόσμο εκείνη την εποχή (περίπου δεκαπλάσια σε μήκος από τις τυπικές γέφυρες εκείνου του καιρού), αν είχε υλοποιηθεί, κάτι που τελικά δεν έγινε, αλλά θα ήταν και απίστευτα σταθερή, όπως ανακοίνωσε ομάδα μηχανικών του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου του ΜΙΤ, που μελέτησε τα σχέδια του Ντα Βίντσι. Το 1502 ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ ο 2ος ζήτησε να του υποβληθούν προτάσεις για μια τέτοια μακριά γέφυρα και ο Λεονάρντο ήταν ανάμεσα σε αυτούς που με επιστολή του παρουσίασε την ιδέα του. Αν και ήδη ήταν πολύ γνωστός καλλιτέχνης και εφευρέτης, δεν πήρε τη δουλειά.

Οι ερευνητές του ΜΙΤ εξέτασαν τα σχέδια του Ντα Βίντσι, φτιάχνοντας σε μικρογραφία ένα ομοίωμα της γέφυρας και παίρνοντας υπόψη τους τα υλικά (βασικά πέτρες) και τον κατασκευαστικό εξοπλισμό που ήσαν διαθέσιμα πριν 500 χρόνια. Επίσης εκτύπωσαν τρισδιάστατα 126 λίθους (μπλοκ), αντιπροσωπευτικούς των χιλιάδων παρόμοιων που θα απαιτούσε μια τέτοια φιλόδοξη κατασκευή. Είναι αξιοσημείωτο ότι η γέφυρα που οραματιζόταν ο Ντα Βίντσι, παρά το τεράστιο μήκος της, ήταν μια ενιαία αψίδα (καμάρα), επίπεδη στην κορυφή της, χωρίς καθόλου υποστυλώματα, αρκετά ψηλή για να περνάνε πλοία από κάτω της. Οι μηχανικοί του ΜΙΤ εντυπωσιάστηκαν από το ότι -όπως έδειξε και το ομοίωμα τους- η μονότοξη γέφυρα ήταν πολύ σταθερή χάρη στη γεωμετρία της και μόνο.

Τα μόνα υποστηρίγματα σταθεροποίησης ήταν στις δύο άκρες της γέφυρας, πιθανώς επειδή ο Λεονάρντο γνώριζε ότι η περιοχή είναι επιρρεπής σε σεισμούς. Τα πειράματα του ΜΙΤ, με την πρόκληση τεχνητών σεισμών στο ομοίωμα, έδειξαν ότι η γέφυρα άντεξε το ταρακούνημα, εμφανίζοντας μόνο μια μικρή παραμόρφωση. 

Γέφυρα στο Όσλο βασισμένη στα σχέδια του Ντα Βίντσι

Είναι άγνωστο πόσο είχε μελετήσει ο Ντα Βίντσι το σχέδιο της γέφυρας ή αν, όπως είπε η επικεφαλής Κάρλι Μπλαστ, «ήταν κάτι που σκιτσάρισε μέσα σε 50 δευτερόλεπτα». Το πιθανότερο είναι πάντως το πρώτο, όπως είπε η ερευνήτρια, η οποία παρουσίασε τα πορίσματα της ομάδας της σε διεθνές συνέδριο στη Βαρκελώνη (η μελέτη δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί σε επιστημονικό περιοδικό).

Ορισμένοι σύγχρονοι μηχανικοί έχουν δημιουργήσει ανάλογες γέφυρες, αλλά με σύγχρονα υλικά (χάλυβα και τσιμέντο), πράγμα που έκανε πολύ πιο εύκολο το έργο τους. Πριν 500 χρόνια, η γέφυρα στο Βόσπορο θα είχε χτισθεί με ξύλινες σκαλωσιές, οι οποίες όμως τελικά θα αφαιρούνταν και η λίθινη κατασκευή θα στηριζόταν μόνη της. Τα σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι για την κατασκευή γέφυρας χρησιμοποιήθηκαν από Νορβηγούς αρχιτέκτονες για να κατασκευάσουν γέφυρα στο Όσλο το 2001.  Η γέφυρα ενώνει τις δύο πλευρές ενός αυτοκινητόδρομου. Πρόκειται για το πρώτο μεγάλο μηχανικό έργο, που βασίζεται σε σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι. «Εκείνη την περίοδο δεν κατασκευάζονταν τέτοιες γέφυρες» τόνισε στο δικτυακό τόπο NewScientist.com ο ιστορικός Μάρτιν Κέμπ, εξειδικευμένος στα σχέδια του Ντα Βίντσι.

Η γέφυρα που έγινε στη Νορβηγία είναι μικρότερη και απλούστερη από εκείνη που σχεδίασε ο Ιταλός καλλιτέχνης, αλλά ακολουθεί τις ίδιες κατασκευαστικές αρχές: στηρίζεται σε τρία τόξα, το ένα βρίσκεται στην πίσω πλευρά και τα άλλα δύο στα αριστερά και στα δεξιά. Τα τόξα παρουσιάζουν κλίση προς τα μέσα, ώστε να μεταφέρουν το βάρος τους στη βάση τους. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε είναι το ξύλο και η γέφυρα εκτείνεται στα 100 μέτρα. Από την άλλη, ο Ντα Βίντσι την ήθελε πέτρινη και σε μήκος 340 μέτρων. «Τα αρχιτεκτονικά σχέδια ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους» τόνισε ο αρχιτέκτονας Τζιμ Αϊρι.